VAN DEN BERGH

Over Arie van den Bergh eigenaar van destilleerderij "de Ster" en
"Huis Ten Hoorn" te Rijswijk.


Rond het jaar 1700 begint in Loosduinen de geschiedenis van de toekomstige tak van drogisten.
Arie en Samuel van de Bergh, 2 neven begonnen gelijktijdig zich in de waren van de drogerijen te begeven. Zowel een zoon van Arie als van Samuel zou het bedrijf dat beide vaders begonnen waren, voortzetten. Alleen de nakomelingen van Arie zouden in het drogisten vak blijven.
De nazaten van Samuel kozen voor een andere richting.

Cornelis van den Bergh was de enige van zijn generatie die het vak nog uitoefende en zijn enige zoon uit het huwelijk met Anna Thiebout, Arie, zou het bedrijf voortzetten en vestigde zijn drogisterij en destilleerderij, de Ster, aan de Spuistraat nr 51 & 53 waar hij in eerste instantie ook woonde.
De panden werden vereeuwigd in olieverf door een zekere Mondriaan, een familielid van Piet Mondriaan. De zaken gingen voorspoedig en rond 1850 koopt hij in Rijswijk Huis ten Hoorn en verhuist met vrouw, Johanna Ewaldina Stricker, en de 7 kinderen. Johanna is de dochter van een Haagse koopman in hoeden aan de Schoolstraat en zijn echtgenote Cornelia van der Gaag, dochter van een drogist. Het pand aan de Spuistraat voldeed echter niet meer en in 1882 geeft hij aan de bekende Haagse architect Mutters opdracht een nieuw pand te ontwerpen.

De navolgende tekst werd geschreven door Adrienne van den Bergh, dochter van Johannes Andries, het zesde kind van bovengenoemde Arie. De 2 zonen uit dat huwelijk hadden geen van beiden zin om het bedrijf van vader over te nemen. Johannes Andries werd Consul-Generaal van Nederland in Belgie. Adrienne werd in 1896 geboren en op latere leeftijd schreef zij een boekje over al hetgene dat zij zich herinnerde uit die tijd en alles wat haar ouders haar hebben verteld. In de onderstaande tekst verhaalt zij over Huis ten Hoorn.



Het comfortabele landhuis lag naast de Hoornbrug in Rijswijk bij 's-Gravenhage op een uitgestrekt gebied. Het dateerde uit de 17e eeuw, werd veranderd en gerenoveerd in de 19e eeuw, er was een klokkentoren en had nog vele mooie details van de orginele bouw. Rijswijk, waar in 1697 het historische Verdrag van Rijswijk werd getekend, wordt beschreven als een geweldige plek om te wonen en een paradijs voor schilders, het is nu opgeslokt door 's-Gravenhage. Iedereen in de buurt kende de befaamde en geliefde molen van Rijswijk die je vanuit Huis ten Hoorn in zijn geheel kon zien. Indien men de brieven van Vincent van Gogh gelezen heeft, wordt er verscheidene malen melding gemaakt van deze molen in brieven aan zijn broer Theo. Vincent was een neef van de broer van mijn grootmoeder van vaders kant, Dominee Stricker, hij kwam vaak aan het eind van zijn tienerjaren naar Huis ten Hoorn, hij werkte voor de Goupil in 's-Gravenhage voordat hij serieus met schilderen begon. Mijn grootmoeder en haar dochters vonden het de meest rare en onstabiele lid van de familie van Gogh. Dat hij ooit zo wereldberoemd zou worden was op dat moment ondenkbaar.
De schilder werd hevig verliefd op Kee Vos toen hij 28 was, zij was de dochter van dominee Stricker en zowel de nicht van Vincent als van mijn vader. Het brak zijn hart toen zij zijn huwelijksaanzoek afwees, met de woorden: "Neen! Nooit! Nimmer!"
De beide ouders waren het er mee eens dat zij weigerde ook vanwege de bloedverwandschap. Het is nu algemeen bekend dat deze episode een van de vele incidenten zou zijn die door de jaren heen zijn korte, buitengewone, zwervende en pathetische leven zou veranderen.



Dagelijks reed mijn grootvader Arie van den Bergh met zijn koets van Huis ten Hoorn naar zijn kantoor in Den Haag over een landweggetje (nu de Rijswijkseweg), maar op zondag liet hij de boeren die op zijn land woonden bij hem komen. Onwetend van het feit dat de vrouw van een pachter weer in verwachting was, ze had al meer kinderen dan ze aankon, sprak hij zijn zorgen uit. Ik stond versteld van het antwoord dat de vrouw schijnbaar ongevoelig gaf: "Ach Mijnheer, een beetje azijn in 't fleschje, het wiegje op 'n tochtje, en dan neemt Onze Lieve Heer het arme schepseltje wel weer terug".
De simpele ziel stond in het geheel niet stil bij deze criminele daad.

Arie van den Bergh had de destilleerderij "de Ster" van zijn vader Cornelis geerfd, Cornelis was de eerste van den Bergh die in 's-Gravenhage geboren is en gedoopt werd in de Groote of St Jacobskerk, mijn vader en vele anderen zouden volgen.


De ouders en grootouders van Cornelis kwamen uit Loosduinen, hun voorouders, Willem Teuniszoon van den Bergh en zijn zoon woonden dicht bij Monster waar ze stierven in respectievelijk 1668 en 1736, de laatst genoemde op 72-jarige leeftijd. Grootmoeder van den Bergh was zeer geliefd bij haar kinderen en was een perfecte meesteres van Huize ten Hoorn en volgens verhalen was zij een van de eersten in 's-Gravenhage die een handnaaimachine bezat. Er is mij verteld dat ze goed in rekenen was en dat ze een getalenteerde pianiste was. De kennissen en vrienden van de oudste vier dochters van het gezin zorgden voor vrolijkheid gedurende mijn vader's jeugd in Huis ten Hoorn.



Het gezin van den Bergh vlnr: Cornelia, Coolemans Beijnen, Caroline, Cornelis, Johanna Stricker, Anna & zoon Cornelis van der Valk, Ariette, Johannes Paulus

Grootmoeder van den Bergh had na het overlijden van haar man in 1879 het landgoed in 1881 verkocht en er woonden nog 2 kinderen bij haar, de rest was het nest al uitgevlogen. In 1937 hebben voorvechters van het huis getracht het te behoeden voor verder verval, het stond al jaren leeg, was bouwvallig en de geruchten gingen dat het er spookte. Het was de bedoeling dat het zou worden ingericht als een regionaal museum.
Dit geweldige plan kwam helaas door het uitbreken van de 2e wereldoorlog niet van de grond en gedurende die tijd verviel het huis verder en leed nog meer schade. Na de oorlog werd de architectuur waardig bevonden voor behoud en de restauratie van "het Kasteeltje", zoals de Rijswijkers het liefdevol maar wat bombastisch noemde, kwam tot bij de regering die het plan ondersteunde. Eindeloze discussies vertraagden de aktie, de meningen verschilden, gevoelens liepen hoog op en uiteindelijk namen de experts het heft in handen in deze controverse: zij verklaarde het huis rijp voor de sloop en Huis ten Hoorn werd met de grond gelijk gemaakt.